Je zit de storm uit
Geen idee wat er nog over is
Na de orkaan
Je zit de storm uit
Zoekend naar grond van bestaan
Tekst van Rosa Vendel gebaseerd op 15 interviews met boeren
“Ik zie wanhoop in de ogen van heel redelijke mensen”. BAM! Dit citaat van Johan Remkes in zijn advies aan het kabinet komt nog steeds keihard binnen. Ik heb hem al vaker gehoord bij verschillende bijeenkomsten. Het raakt me telkens weer. Omdat het gaat over mensen. Mensen die me lief zijn, ook al ken ik ze niet. Collega boeren die worstelen met de lawine aan regels. PAS melders in spanning of er handhaving gaat plaatsvinden en de eersten waar een dwangsom is opgelegd. En het gaat ook over mij. Zonder vergunning, zonder PAS melding. Hoe kom ik hier uit?
Afgelopen week heb ik 2 bijeenkomsten meegemaakt waar dit op verschillende manieren tot uiting kwam. De ene was van boeren in ons dorp. Bijpraten over ontwikkelingen rondom het Nationaal Park en de gebiedsgerichte aanpak. Ik weet dat er veel weerstand is tegen het Nationaal Park. Toch schrik ik ervan hoe diep het wantrouwen is bij een aantal collega’s. Het wantrouwen richt zich niet alleen op het Nationaal Park, maar ook richting gemeente, provincie en landelijke overheid.
De andere was een groep van 15 boeren in gesprek met minister Adema. In Groningen hebben een paar mensen buiten de landbouw 15 boeren benaderd om hun verhaal, hun frustratie, op papier te zetten. Ik was een van de 15. Die verhalen zijn gebundeld en het is gelukt om de minister naar Groningen te laten komen om de verhalen in ontvangst te nemen. De onzekerheid spat van de verhalen af. Je weet niet waar je aan toe bent. En wat er allemaal nog komt. Je doet je best om binnen de regels te blijven en vervolgens blijkt de overheid een onbetrouwbare partner. We hebben een paar uur met de minister openhartig kunnen spreken.
Wat in beide bijeenkomsten naar voren kwam naast de wanhoop, is de liefde voor het vak. De liefde voor onze beesten en het land. De liefde voor de omgeving, het landschap en de gemeenschap waar we in werken. Er is ook bereidheid om de manier van werken aan te passen. Dat hangt er wel van af of de overheid bereid is het vertrouwen te herstellen. Daar zijn best nog wat stappen te zetten. Ook door ons als boeren. Vertrouwen moet van 2 kanten komen. We moeten met elkaar, overheid, de keten en wij als boeren een nieuwe weg vinden en een nieuwe manier hoe we ons tot elkaar verhouden. Wat verwacht de samenleving van ons boeren? En hoe kunnen wij daar invulling aan geven en met waardering ons geld verdienen? Durven we onze vertrouwde manier van werken los te laten? Durven we elkaar de hand te reiken? We zoeken samen naar grond van bestaan.
Rudie Freriks
Het zijn heftige weken. Met de publicatie van de kaart van Van der Wal lijkt het alsof er een doos van Pandora is opengetrokken. Woede, frustratie, onmacht zoeken hun weg. Diverse acties met of zonder trekker. Veel omgekeerde vlaggen, spandoeken, verhalen in de media. Ik zie veel terechte zorgen, veel onzekerheid, maar ook veel onnodige negativiteit. Uitroepen als “ze willen alle boeren weghebben” klinken dramatisch maar zijn gewoon niet waar.
Dat de politiek een chaos heeft veroorzaakt met het stikstofbeleid is wel duidelijk. Ik zie dat er getracht wordt ruimte te creëren voor oplossingen. Die ruimte is er en er zijn kansen om met elkaar verder te komen. Dat gaat niet vanzelf en niet zonder pijn. De ruimte ligt bij de provincies. Diverse provincies hebben aangegeven dat ze hun eigen koers willen volgen. Daar wordt door politiek Den Haag ruimte voor geboden. Wel met een stevige stikstofdoelstelling, maar niet met de dwingende opgaven van de kaart met reductiepercentages.
Dat betekent dat provincies wel aan de bak moeten. Samen met de boeren plannen maken. In Overijssel zijn in een aantal gebieden al flinke stappen gezet om de opgave in te vullen. Door in kaart te brengen hoe het gebied er uit ziet. Wat zit er aan boeren die door willen. Waar zitten bedrijven die binnen nu en 5-10 jaar stoppen. Welke van de locaties waar een stopper zit is geschikt voor de toekomst en dus voor verplaatsing van een boer die nu op de verkeerde plek zit. Dat soort zaken kunnen al in beeld gebracht worden.
Daarnaast hebben we de eerste resultaten van Netwerk Praktijkbedrijven en kennis van Proeftuin Natura 2000. Er blijkt via management veel ammoniak te reduceren. 30-40-50 % reductie door rantsoenen aan te passen en beter om te gaan met mest en bemesting. De toppers in de gangbare melkveehouderij melken goed met een ruw eiwitgehalte in het rantsoen van 145 gram/ kg ds. Volgens mij zit het gemiddeld in Nederland nog boven de 160. Daar is een wereld te winnen. Dat betekent dat de veevoerindustrie ook eindelijk eens een flinke stap moet zetten. Die zijn nog veel te laks. De ministeries moeten deze resultaten erkennen en meenemen in hun beleid. Hierna komen pas technische oplossingen.
Er kan veel mits iedereen het wil en er ook de schouders onder wil zetten.
Maar nu de provincies. Zeggen dat je de kaart verscheurd en je eigen koers gaat varen is één. Nu moeten er stappen gezet worden. Financiële steun voor de initiatieven die er links en rechts al zijn. Er zitten boeren te wachten op opkoop. Daar is nog geen beleid voor. Processen zijn te traag. De provincies moeten zich anders organiseren om dit te kunnen managen. We moeten aan de bak met z’n allen om perspectief te ontwikkelen. Anders blijven we actie voeren.